“Ik vind het belangrijk om te investeren in wat de zwangere zelf belangrijk vindt”
Op initiatief van Hilmar Bijma, gynaecoloog in het Erasmus MC, worden de vragenlijsten van de Uitkomstenset Zwangerschap & Geboorte aangeboden aan alle zwangere vrouwen die in het multidisciplinaire POPP-overleg worden besproken.
“Juist die dingen die zwangere vrouwen niet melden tijdens een consult, zijn vaak lastig voor hen om te benoemen. Neem de mevrouw die opnieuw zwanger was na een traumatische bevalling. Dat gaf zoveel angst dat ze vermeed om erover te praten; ze had het onderwerp zelf denk ik niet aangesneden. Maar de waardegedreven zorgvragenlijst vraagt bij dertig weken zwangerschapsduur ook naar angst voor de bevalling en zo werd dat duidelijk. Op basis daarvan kaartte ik het punt aan, en ik zag aan haar reactie dat het heel lastig voor haar was. En toch: hoe moeilijk iets ook is om het te bespreken, pas als je dat doet, dan kun je er iets mee.”
Samen een weg in vinden
“Deze mevrouw had de behoefte aan een beleid rondom haar bevalling dat eigenlijk niet haalbaar was. Maar omdat ik wist wat er speelde, konden we met veel gesprekken daar toch samen een weg in vinden. Bovendien bouwde ze vertrouwen op doordat we het er herhaaldelijk over hadden. Op die manier verdween haar angst voor de bevalling al voor een deel. Je weet het natuurlijk nooit zeker, maar ik denk dat deze mevrouw daardoor een traumatische bevalling bespaard is gebleven. Wat voor haar het belangrijkste was, kwam veel meer centraal te staan. Zonder de vragenlijst had de vermijding gemaakt dat ik dat niet had gezien.”
Normale zorg
“In het Erasmus MC sturen we de vragenlijsten aan de mensen die in het multidisciplinaire POP (Psychiatrie, Obstetrie, Pediatrie, Psychosociale zorg) overleg worden besproken. Om te bepalen wie er in dat overleg worden besproken, gebruiken we een indicatielijst. Samengevat gaat het om complexe sociale problematiek, psychiatrische problematiek, verslavingsproblematiek, tienerzwangerschap, verstandelijke beperking of op verzoek van de zorgverlener. We brengen de vragenlijsten als normale zorg, niet als iets bijzonders of nieuws. Het is geen verplichting, maar we benoemen dat we betere zorg kunnen leveren als mensen de vragenlijsten invullen.“
Relatie wordt anders
“Er is een groep mensen voor wie de vragenlijsten nu nog niet geschikt zijn, mensen met een verstandelijke beperking bijvoorbeeld of anderstalige mensen. Dat is geen probleem, ik kan dezelfde kwaliteit van zorg ook op een andere manier geven, dan kost het alleen meer tijd. Zo werkte ik eigenlijk al, en door de vragenlijsten kan dat nu efficiënter. De vragenlijsten geven mij niet alleen nuttige informatie, ze doen ook iets met de relatie. Omdat je als zorgverlener expliciteert dat je echt naast de zwangere wilt staan en je expertise en kennis in wilt zetten om zorg te laten verlopen op een manier die voor haar en haar partner belangrijk is, ontstaat er meer ruimte voor een gesprek dat gaat over de dingen die er echt toe doen, zowel op medisch als op menselijk niveau.“
Verrassende informatie
“Wat ik met name ophaal uit de vragenlijsten, is of er sprake is van angst of depressie, of angst voor de bevalling*. De vraag of er nog punten zijn die de zwangere graag wil bespreken bij het consult levert soms ook verrassende informatie op. Zo was het voor een mevrouw met een verstandelijke beperking heel belangrijk dat ze een aantal van de controles kon hebben in een regioziekenhuis bij haar in de buurt. Dat lag medisch gezien volstrekt niet voor de hand, vanwege de complexiteit van bijkomende aandoeningen, ik zou er daardoor nooit zelf naar hebben gevraagd. Ik had niet in de gaten hoe lastig het voor deze mevrouw was om naar ons ziekenhuis te komen, omdat Rotterdam voor haar toch wel heel groot en ver weg voelde.”
Zorg verandert
“Ik vind het belangrijk om te investeren in wat de zwangere zelf belangrijk vindt. Als je er niet naar vraagt, weet je dat niet en kun je er ook niet op handelen. Nu kon ik haar wens van tevoren met mijn collega in het andere ziekenhuis overleggen. Op het moment dat ze op consult kwam, kon ik meteen de uitkomst daarvan op tafel leggen. We hebben voor deze mevrouw een constructie gemaakt die er eerder nog niet was. Dat is een keuze, want het kost meer tijd. En daardoor verandert ook je zorg. Ik heb dit nu één keer zo gedaan, dat kostte veel tijd, maar bij een volgende mevrouw gaat het al makkelijker.”
Ander paradigma
“Vroeger vroeg ik standaard: heeft u zelf nog vragen? Ik merk dat het voor mensen met voorbereidende vragenlijsten toch makkelijker is. Je activeert mensen om van tevoren goed na te denken over wat belangrijk voor ze is. Vervolgens bouwen we de zorg op om mensen heen, in plaats van dat we ze langs loketten laten lopen. Het is een heel ander paradigma waar de vragenlijsten een technische uitwerking van zijn.”
“Wat voor haar het belangrijkste was, kwam veel meer centraal te staan. Zonder de vragenlijst had de vermijding gemaakt dat ik dat niet had gezien.”
* Het Erasmus MC heeft een aantal specifieke vragen, waaronder angst voor de bevalling, toegevoegd aan de Uitkomstenset Zwangerschap & Geboorte
